Γιατί δεν μας μένει χρόνος για τα παιδιά;

Picture by Andrew Valdivia | Unsplash

Έχετε παρατηρήσει πως οι γονείς τη σήμερον ημέρα βιάζονται, αγχώνονται και προγραμματίζουν την ανάπτυξη των παιδιών τους από την πρώτη στιγμή; Από την εγκυμοσύνη ακόμα, σκέφτονται σε πιο νηπιαγωγείο θα στείλουν το παιδί, σε ποιο σχολείο, αν έχουν λεφτά για ιδιωτικό, κατηχητικό, ιδιαίτερα, ξένες γλώσσες, πανεπιστήμιο και πάει λέγοντας. Αλλά η αλήθεια είναι πως για να αναπτυχθεί σωστά ένα παιδί δεν είναι απαραίτητα όλα τα καλύτερα σχολεία και όλοι οι εξειδικευμένοι καθηγητές… Αυτό που είναι όμως απαραίτητο, ειδικά στη μικρή ηλικία είναι άνθρωποι που να είναι παρόν! Είτε αυτό είναι η μαμά και ο μπαμπάς, η γιαγιά, η θεία, ακόμα και η νταντά. Άνθρωποι που μπορούν να κάνουν την κάθε βόλτα ένα περιπετειώδες ταξίδι, και που μπορούν να μεταμορφώνουν τα απλά αντικείμενα σε καταπληκτικά παιχνίδια, μεταδίδοντας όλη τη φαντασία στα παιδιά.

Θα σας δώσω ένα απλό και πρόσφατο παράδειγμα που έγινε πριν από λίγες μέρες μπροστά στα μάτια μου. Είχαμε βγει στο πάρκο με την τρίχρονη κόρη μου και όσο αυτή έπαιζε με τα άλλα παιδάκια στις τσουλήθρες, εγώ έγινα άθελά μου θεατής μιας συζήτησης μεταξύ δυο μαμάδων στο διπλανό παγκάκι. Τα δυο αγοράκια τους, περίπου στην ηλικία της κόρης μου, έσκαβαν μπροστά μας τη βρεγμένη άμμο από τη βροχή της προηγούμενης βραδιάς. Η μια από της μαμάδες έλεγε συνεχώς παράπονα για τα πολλά πράγματα που έχει να κάνει και το πως δεν της μένει καθόλου ώρα για τίποτα. Συμφωνούσαν και οι δυο στο ότι μέχρι να καθαρίσεις, να πλήνεις, να μαγειρέψεις, και να κάνεις όλα τα υπόλοιπα η μέρα περνάει. Επαναλάμβαναν τα ίδια και τα ίδια ξανά αλλά με κάπως διαφορετικές λέξεις κάθε φορά και κάθε λίγη ώρα η μια από αυτές γυρνούσε προς το παιδάκι της και του έλεγε “Παίξε, αγάπη μου, παίξε” σαν μια μορφή επιβεβαίωσης πως είναι ακόμα δίπλα του.

Αρκετή ώρα αργότερα, οι δυο μαμάδες άλλαξαν το θέμα και άρχισαν να μιλάνε για τον καιρό. Δεν τους πήρε πολύ βέβαια, μέχρι να φτάσουν και αυτό το θέμα εκεί που ήθελαν και οι δυο… Έρχεται άνοιξη και καλοκαίρι, τα παιδιά θα θέλουν να βγαίνουν έξω όλη την ώρα και όσο καλό κι αν κάνει για την ανάπτυξή τους… Πόσο ζέστη να αντέξει κανείς; Έπειτα, σαν να ήταν χρόνια φίλες (ενώ συστήθηκαν μπροστά μου πριν από 20 λεπτά) παρηγόρησε η μια την άλλη πως “Δεν πειράζει… Το Σεπτέμβριο θα αρχίσουν σχολείο… Θα τους μάθουν όσα πρέπει για την ηλικία τους και θα μένουν έξω ακριβώς όσο χρειάζονται μαζί με τις δασκάλες τους.”

Εκείνη την ώρα άρχισα να απορώ με το πόσο διαφορετικά είναι κάποια σπίτια και κάποιοι γονείς απέναντι στα παιδιά τους.

Το ένα από τα αγοράκια είχε σταματήσει να σκάβει στην άμμο και χάζευε μια γάτα ξαπλωμένη κάτω από ένα αμάξι στο απέναντι πεζοδρόμιο. Μερικά σπουργίτια που περνούσαν από μπροστά της έκλεβαν ότι έβρισκαν στο δρόμο και μπορούσαν να φάνε. “Παίξε, αγάπη μου, παίξε” ακούστηκε ξανά και του απέσπασε την προσοχή.

Η ίδια μαμά συνέχισε να μιλάει με τη νέα της εφήμερη φίλη. Της είπε πως του έχει αγοράσει κάρτες με εικόνες ζώων για να τα μάθει. Στις κάρτες λέει έχει διαφορετικά χρώματα και αριθμούς για να τα μάθει και αυτά. Αλλά και πάλι, θυμίζει πως δεν έχει καθόλου χρόνο να κάτσει και να ασχοληθεί με τις κάρτες αυτές, να εξηγήσει τα πάντα στον γιο της, να του μάθει όσα δείχνουν οι κάρτες… Παίξε εσύ, παιδί μου, παίξε… Και το παιδάκι σταμάτησε να χαζεύει την αληθινή γάτα και τα αληθινά σπουργίτια και συνέχισε να παίζει...

Έσκαψε μια τρύπα μπροστά του και όταν τελείωσε η άμμος και έφτασε στην άσφαλτο, άρχισε να σκάβει άλλη τρύπα χωρίς καν να μετακινηθεί από τη θέση που είχε σκύψει. Είχε ήδη πέντε τρύπες γύρω από το σώμα του όταν αναρωτήθηκα… Ξέρει άραγε να μετρήσει πόσες τρύπες έχει φτιάξει; Ξέρει ποια είναι η μεγαλύτερη και ποια η πιο βαθιά; Τι χρώμα είναι τα φτυάρια και το κουβαδάκι του; Αν τα δικά του παιχνίδια είναι πιο πολλά ή πιο λίγα από αυτά που είχε φέρει μαζί του το άλλο αγοράκι, δίπλα του; Ξέρει πως είναι ευγενικό να συστηνόμαστε ακόμα και αν είμαστε τριών χρονών και δε θα βρεθούμε ποτέ ξανά; Πώς κάνει η γάτα που έβλεπε πριν; Ξέρει άραγε πως τα πουλάκια που κοιτούσε λέγονται σπουργίτια; Αναρωτήθηκα πόσα από αυτά δεν ξέρει και θα μπορούσε να του μάθει η μαμά του αν δεν ήταν τόσο απασχολημένη στο να διηγείται πως δεν της φτάνει η ώρα για να ασχοληθεί και λίγο με το παιδί… Παίξε, παιδί μου εσύ, παίξε. Η μαμά έχει δουλειά τώρα να σκέφτεται πως στο νηπιαγωγείο από Σεπτέμβριο θα σου τα μάθουν όλα… ενώ θα περάσει ένα ολόκληρο καλοκαίρι μέχρι τότε.

Κανείς όμως δε σκέφτεται πια πως το παιδί μπορεί να τα μάθει όλα χωρίς να είναι ανάγκη να βλέπει ειδικά παιχνίδια και να το χειρίζονται εξειδικευμένοι άνθρωποι… Μπορεί και η μαμά, μπορεί και η θεία ή όποιος τέλος πάντων έχει λίγο φαντασία και λίγη ώρα, φυσικά. Και έτσι κάθε βόλτα θα μπορούσε να γίνει μια μικρή περιπέτεια αρκεί να είναι μαζί έστω ένας μεγάλος που θα ενδιαφέρεται αρκετά.

Picture by Phil Hearing | Unsplash

Με την κόρη μου μετράμε τα σκαλιά κάθε φορά που ανεβαίνουμε και κατεβαίνουμε από αυτά. Κάποτε βαριόμαστε να περιμένουμε το ασανσέρ και πάμε από τις σκάλες και έτσι αφού μένουμε στον δεύτερο, μετράμε κάθε φορά 4 φορές ως το 10. Και κάθε φορά κάνουμε πλάκα πως πάλι βγήκαν 10 τα σκαλιά. Πω πω, ποτέ δεν είναι παραπάνω ή λίγο πιο λίγα. Και είναι εύκολο γιατί είναι διασκεδαστικό. Κάθε φορά μετράμε και κάτι διαφορετικό όσο είμαστε έξω. Κάποτε τα κουκουνάρια, κάποτε τα κόκκινα αμάξια, κάποτε τις γάτες που θα περάσουν από δίπλα μας.

Μα φυσικά δε μετράμε μόνο. Κάποτε βάζουμε στη σειρά τους θησαυρούς που βρίσκουμε έξω. Όπως για παράδειγμα τα ξυλάκια που μαζεύουμε στο πάρκο, από το πιο κοντό ως το πιο μακρύ. Τα κουκουνάρια που έχουν πέσει από ένα δέντρο, από το πιο μικρό ως το πιο μεγάλο και στρουμπουλό. Τις πετρούλες που μαζεύαμε στο δρόμο για τις κούνιες από την πιο ανοιχτόχρωμη ως την πιο σκούρα.

Και φυσικά, είναι λογικό τα παιδιά σε τόσο μικρή ηλικία να μην κρατάνε την προσοχή τους εστιασμένη σε ένα πράγμα για πολύ ώρα. Οπότε πάμε σε κάτι που προτιμάει για να προσπαθήσουμε να μείνουμε παραπάνω ώρα εκεί. Η κόρη μου αγαπάει το νερό και οτιδήποτε έχει να κάνει με νερό. Οπότε και η αγαπημένη της εποχή για βόλτες είναι το φθινόπωρο και ο χειμώνας ακριβώς μετά τις βροχές. Της αρέσει να πιτσιλάει της λακκούβες πηδώντας μέσα και να γίνεται χάλια. Της αρέσει να τη λέω γουρουνάκι, ιπποποταμάκι, κροκοδειλάκι.. και όλα τα άλλα ζώα που παίζουν με τις λάσπες.

Έχω ακούσει τόσες μανούλες να φωνάζουν στα παιδιά τους "Όχι στη λακκούβα! Πρόσεχε θα βραχείς! Θα γίνεις χάλια!" Ε, και;

Αν δε γίνει το παιδί χάλια στα 2 και στα 3 και στα 4 παίζοντας με λακκούβες, πότε θα γίνει; Πότε θα μάθει όλα τα εκπληκτικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε σε μια λακκούβα; Τι μπορούμε να κάνουμε; Μια ιδέα που κάνουμε εμείς συχνά όταν βρίσκουμε μια μεγάλη είναι να μετράμε με ένα κλαδί πόσο βαθιά είναι. Μετράμε με τα πόδια πόσο μάκρος έχει και θα πετάμε μέσα διάφορα μικρά αντικείμενα για να δούμε αν επιπλέουν ή βυθίζονται, όπως πετρούλες και φύλλα δέντρων. Θα δούμε πως με τις πέτρες το χρώμα του νερού δεν αλλάζει, αλλά αν βάλεις χώμα θα αλλάξει… Φτιάχνουμε αυτοσχέδιες βαρκούλες με καπάκια μπουκαλιών και αν είμαστε τυχερές βρίσκουμε κάποια παλιά απόδειξη στην τσέπη μου και φτιάχνουμε μια χάρτινη βαρκούλα για να δούμε πόσο μακριά θα φτάσει.

Θα φτιάξουμε ένα δικό μας τραγούδι για τη βάρκα και τους θαρραλέους επιβάτες της που σήμερα έτυχε να είναι δύο μικρά ξυλάκια που έβαλε μόνη της, προσεκτικά πάνω στη βάρκα, και το μεγάλο ταξίδι τους, για να μάθουμε λέξεις που δεν ξέραμε ως σήμερα και να ενισχύσουμε τη φαντασία του παιδιού. Ψάχνουμε τι άλλο θα μπορούσε να γίνει βάρκα, όπως ένα μεγάλο φύλλο δέντρου, ή ένα περιτύλιγμα σοκολάτας. Ενισχύουμε παρατηρητικότητα και μνήμη λέγοντας συνεχώς το τραγούδι που μόλις φτιάξαμε. Μετά θα βάλουμε και ένα μεγαλύτερο καράβι και θα το ονομάσουμε πειρατικό. Θα προσπαθήσουμε να σώσουμε τη βαρκούλα μας πετώντας πετρούλες από μακριά, στοχεύοντας τους πειρατές.

Όλα αυτά σημαίνουν τουλάχιστον άλλα τριάντα λεπτά γύρω από μια λακκούβα. Χωρίς έξοδα. Χωρίς κάρτες με χρώματα και ζώα. Χωρίς παράπονα πως δεν έχουμε ώρα. Κανείς δεν έχει ώρα αλλά κανείς δε σκέφτεται πως και τα παιδιά μας δεν έχουν ώρα για χάσιμο... Μεγαλώνουν το κάθε λεπτό!